Bağlama Çeşitleri ve Bağlama Akordu
Galaksi Sanat olarak bugün sizler için Hangi Bağlamayı Almalıyım? konusunu ele alacağız… Bağlama genellikle saz ile karıştıralan ancak sazın Türk Müziği içerisinde enstrümanın eş anlamlısı bir kelime olduğu kabul edilmektedir. Bu bağlamda sizler için bağlama çeşitlerini ve bağlama akordunu ele alacağız. Peki bu çeşitleri ve bağlama akordunu bilmeniz ne işenize aracayacak?
Atası kopuzun zamanla geliştirilmesiyle günümüze kadar gelen ve Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar yolculuk etmiş bir enstrümandır. Önceden daha küçük ebatlara sahip olan bu enstrüman günümüze şimdiki boyutlarında gelebilmiştir.
Cura
En küçük bağlama çeşididir. Yörük halk çalgılarındandır. Genellikle üç, dört, beş, altı, tellidir fakat iki telli olarak kullanılan curalar da vardır. İki telli curanın al teli ‘LA’ üst teli ‘RE’ perdesine ayarlanır. Kısa sap düzenine sahip olmalarından dolayı curaların perde genişliği kısıtlıdır. 7/16 perde aralığına sahiplerdir. Curalar mızrap/tezene ile ya da tellerine parmak vurularak çalınabilir. Bağlama düzenine ya da bozuk düzene göre akort edilirler. Kıvrak ve hareketli çalınış biçimine uygun bir çalgı olduğu için oyun havalarının vazgeçilmez enstrümanlarından bir tanesidir.
İki Telli Saz
Geçen yüzyıllara kadar Mısır ve Yunanistan gibi ülkelerde kullanımına devam edilen, Anadolu’nun en eski enstrümanlarındandır. Yunan halk dilinde ‘Kitelis’ olarak bilinen iki telli saz, Çiftetelli Oyunları’na da adını vermiştir.
Çöğür
Çöğür, bağlama ailesinin en kıdemli çalgılarından sayılır. Divan sazına yakın büyüklükte, 9 ya da 6 tellidir. Akordu alt iki tel ‘LA’ orta iki tellerin birisi ‘LA’ diğeri ise ‘RE’ ve üst teller ise ‘SOL’ sesine akort edilir. Çöğür ile genellikle dinsel temalı ezgiler çalınır.
Bağlama
Bağlama ailesine adını veren temel sazdır. 17 veya 24 perdesi bulunmaktadır ve 6 ya da 9 tel takılmaktadır. Alt telleri ‘LA’ sesine göre akort edilmektedir. Orta ve üst telleri genellikle hangi düzende çalınıyorsa o düzene göre akort edilmektedir. Kara düzen, Abdal Düzeni gibi düzenleri bulunmaktadır. Bu düzenler farklı akort sistemlerini içerir.
Bozuk
Bağlama ebatlarındadır olup 15/18 perdesi bulunmaktadır. 3’erli gruptan 9 teli bulunmaktadır. Orta gruba iki sarı ve bir ince çelik tel, üst ve alt gruba ise birer kalın sarı ve ikişer tane de çelik tel takılır. Sarı teller çelik tellere göre bir oktav daha pes akort edilir. Genellikle ülkemizin batısı ile güney bölgelerinde bilinmektedir. Akort sistemi ise aşağıdan yukarıya ‘LA-RE-SOL’ olarak sıralanmaktadır.
Aşık Sazı
Normal bağlamaya göre sapı daha kısadır. 13/15 perdesi bulunmaktadır. Normal bağlama ile arasında pek fark yoktur. Halk ozanlarının yani aşıkların çaldığı saz olduğu için bu ismi almıştır.
Tambura
Bağlamaya göre daha küçüktür. Divan sazının curası olarak bilinir. Bağlamadan dört ses daha tizdir. Alt ‘RE’ orta ‘DO’ seslerine akort edilir.
Meydan Sazı
Sesinin yüksekliği sebebi ile meydanlarda rahatça çalınabildiği için meydan sazı denmiştir. Bu saz 12 telden oluşmaktadır. Bağlama çeşitleri arasında en büyük olanıdır. ‘LA’ sesine akort edilir. Oldukça sade çalınır. Genellikle kalın bam telleri kullanılır.
Divan Sazı
Meydan sazına göre daha küçük olan bağlama çeşididir. 9 veya 7 telli olarak kullanılır. Tok ve mistik bir sese sahiptir. Uzun hava açılışlarında kullanılmaya çok uygundur ve genelde üçerli takımlar halinde dokuz teli bulunur. Alt teller ‘RE’ orta teller ‘SOL’ ve üst teller ‘DO’ olarak akort edilir.